علوم پایه

تعریف علوم پایه چیست؟

تعریف ابتدایی علوم پایه (Basic Research) یا علم بنیادی (Fundamental Science) به مجموعه ی علومی گفته می شود که به بررسی بنیادین قوانین و روابط حاکم بین رویداد ها و پدیده‌ها می‌پردازد و همچنین اصلی ترین زیربنای سایر دانش‌ها، توسعه مرز‌های علم و دانش، پیشرفت جوامع انسانی و صنعت، حوزه علوم پایه می‌باشد.

طبق تعریف ابتدایی علوم پایه، هشت رشته علوم پایه همچون علوم ریاضیات، علوم فیزیک، علوم شیمی، علوم فلسفه، علوم منطق، علوم زیست‌شناسی، علوم زبان‌شناسی و علوم زمین‌شناسی از برجسته ترین علوم پایه می توان به شمار برد.

لازم به یادآوری است که علم (Science) به معنی مجموعه‌ای از اصول منظم و قاعده‌مند با ارزش جهان شمول است که با گزاره‌های قابل اتکا، دانش (knowledge) را به صورت منطقی و عقلانی در قالب توضیحات و پیش بینی های قابل آزمایش در مورد فهم جهان را ایجاد، توسعه و سازمان می دهد.

معرفی لیست کامل رشته های علوم پایه

در گروه آزمون ریاضی، رشته های علوم پایه عبارتند از:

ریاضی محض(جبر، آنالیز، هندسه)، علوم کامپیوتر(علوم کامپیوتر(محاسبات علمی، الگوریتم و نظریه محاسبه، نظریه سیستم ها، محاسبات نرم و هوش مصنوعی، منطق و روش های صوری، داده کاوی، علوم تصمیم و دانش)، بیوانفورماتیک)، ریاضیات و کاربردها(آنالیز عددی، بهینه سازی، معادلات دیفرانسیل و سیستم های دینامیکی، ریاضی مالی، رمز و کد)، آموزش ریاضیات، محاسبات نرم (ساختار های جبر منطقی)، آمار و کاربردها.

در گروه آزمون فیزیک، رشته های علوم پایه عبارتند از:

فیزیک(فیزیک ماده چگال، فیزیک پلاسما، فیزیک هسته ای، ذرات بنیادی و نظریه میدان ها، نجوم و اختر فیزیک، فیزیک آماری و سامانه های پیچیده، گرانش و کیهان شناسی، مهندسی اپتیک و لیزر)، مهندسی هسته ای(کاربرد پرتو ها، گداخت هسته ای، راکتور، پرتو پزشکی)، فناوری پلاسما، مهندسی سیستم های انرژی(تکنولوژی انرژی، انرژی و محیط زیست، سیستم های انرژی)، نانوفیزیک، آموزش فیزیک، فوتونیک، الکترواپتیک.

در گروه آزمون شیمی، رشته های علوم پایه عبارتند از:

شیمی(شیمی کاربردی، شیمی محض، شیمی فیزیک، شیمی آلی، شیمی معدنی، شیمی تجزیه، شیمی پلیمر، شیمی دارویی، شیمی کاتالیست، شیمی دریا، شیمی و فناوری اسانس)، فیتوشیمی، نانوشیمی، آموزش شیمی، پیشرانه (جامد، مایع).

در گروه آزمون زیست شناسی، رشته های علوم پایه عبارتند از:

زیست شناسی سلولی و مولکولی(ژنتیک، میکروبیولوژی(میکروب های بیماری زا، صنعتی، بیوسیستماتیک و بوم شناسی، محیطی)، زیست فناوری(میکروبی، مولکولی، دریا، صنعت و محیط زیست))، بیوشیمی، بیوفیزیک، ریز زیست فناوری، آموزش زیست شناسی، نانوبیوممتیک، علوم جانوری وعلوم گیاهی(فیزیولوژی، سیستماتیک و بوم شناسی، سلولی و تکوینی)، محیط زیست دریا، علوم محیط زیست، زیست شناسی دریا (جانوران دریا، بوم شناسی دریا، آلودگی دریا، گیاهان دریا)، اقیانوس شناسی فیزیکی.

در گروه آزمون علوم زمین، رشته های علوم پایه عبارتند از:

پترولوژی، زمین شناسی اقتصادی، زمین ساخت(تکتونیک)، آب زمین شناسی، چینه نگاری و دیرینه شناسی، رسوب شناسی و سنگ شناسی رسوبی، زمین شناسی نفت، زمین شناسی مهندسی، زمین شناسی زیست محیطی، زمین شیمی، سنجش از دور زمین شناختی، ژئوفیزیک و هواشناسی(لرزه شناسی، زلزله شناسی، ژئومغناطیس، گرانی سنجی، ژئو الکتریک).

دروس و منابع آزمون علوم پایه پزشکی

به رشته‌هایی از علوم پایه که کاربردشان در علم پزشکی ‌می باشد و وجه مشترک بین علوم زیستی، علوم فیزیک، علوم شیمی با علم پزشکی را علوم پایه پزشکی می گویند.

کلیه دانشجویان پزشکی و دندان پزشکی و حتی فارغ التحصیلان رشته پزشکی و دندان پزشکی خارج از کشور با طی نمودن دوره علوم پایه و کسب نمره حداقل 12 و پس از گذراندن 5 ترم از دوره تحصیل پزشکی و دندان پزشکی، حداکثر 3 بار در آزمون استاندارد 200 سواله با عنوان آزمون علوم پایه پزشکی که هر سال 2 بار برگزار می گردد و این آزمون علوم پایه توسط گروه ها و قطب های مختلف دانشگاهی طرح می شود، شرکت می کنند تا کیفیت آموزشیشان در کلیه دانشگاههای علوم پزشکی همسان سازی بشود و سطح علمی بین داوطلبان پزشکی، دندان پزشکی، داروسازی و پیش کارورزی افزایش بیابد تا در رشته پزشکی عمومی نیز ادامه تحصیل بدهند.

تعداد منابع و حجم مطالب امتحانی در آزمون علوم پایه بسیار وسیع می باشد و همچنین تعداد سوالات و اهمیت درس های مختلف در آزمون علوم پایه متفاوت است که برخی از دروس و منابع آزمون علوم پایه پزشکی برای داوطلبان پزشکی و دندان پزشکی در زیر آورده شده است:

درس آناتومی با کتاب های آناتومی بالینی اسنل و گری، درس فیزیولوژی با کتاب فیزیولوژی گایتون، درس بافت شناسی با کتاب بافت شناسی کوئیرا، درس جنین شناسی با کتاب جنین شناسی لانگمن، درس بیوشیمی با کتاب های بیوشیمی دولین و بیوشیمی لنینجر و بیوشیمی هارپر، درس باکتری شناسی با کتاب میکروب شناسی مورای، درس ویروس شناسی با کتاب ویروس شناسی جاوتز، درس انگل شناسی با کتاب های بیماری های انگلی صائبی، تک یاخته شناسی ادریسیان، کرم شناسی ارفع، حشره شناسی ویلیام، قارچ شناسی زینی، درس ایمنی شناسی با کتاب های ایمنی شناسی وجگانی و ابوالعباس، درس تغذیه با کتاب تغذیه کراوس، درس فیزیک پزشکی با کتاب فیزیک پزشکی عقابیان، درس بهداشت و اپیدمیولوژی و تنظیم خانواده با کتاب حاتمی، درس ژنتیک با کتاب ژنتیک پزشکی امری، درس آسیب شناسی با کتاب کومار، درس روانشناسی با کتاب روانشناسی هیلگارد، درس زبان انگلیسی با کتاب انگلیسی تحریریان.

شرایط و بازار کار رشته های علوم پایه

معمولا کودکان در ایران از ابتدای تولد با پسوند دکتر به منظور پزشک و دندان پزشک صدا زده می‌شوند و طبیعی است که کودکان با فشار روانی به طور ناخودآگاه ابتدا به سمت رشته‌های علوم تجربی سوق داده می شوند و در علوم پایه تحصیل نکنند.

با بررسی هایی که تیم دیتاجو و محققان و استادان دانشگاه های تهران و شهید بهشتی در سه سال اخیر در مورد آمار شرکت کنندگان در آزمون کنکور سراسری انجام داده اند، نتیجه گرفته شده است که میزان متقاضیان در گروه علوم تجربی هر ساله بیشتر شده و رشته‌های علوم ریاضی و علوم انسانی که از علوم پایه هستند در رتبه‌های هفتم، هشتم و حتی نهم قرار دارند و در نتیجه با نامتوازن شدن رشته‌های دانشگاهی و افزایش گرایش به رشته‌های درآمدزایی مثل پزشکی و دندان پزشکی، ظرفیت رشته‌های علوم پایه دانشگاه ها با خطر و فاجعه خالی‌ماندن مواجه‌ شده است.

والدین در کشورهای پیشرفته ای مثل انگلیس و آمریکا، کودکان خود را از ابتدایی تشویق به کنجکاوی در علوم پایه می کنند و حتی مجموعه کتاب های علوم پایه برای کودکان توسط نویسنده معروف آنجلا رویستون (Angela Royston) را در دوران ابتدایی برای کودکان تهیه می شوند، لذا اشتغال‌پذیری رشته‌های علوم پایه و انسانی در این کشورها خیلی خوب می باشد.

لازم به یادآوری است که تحصیل در رشته های علوم پایه به دلیل اینکه موضوعات علمی بسیار زیادی را تحت پوشش خود قرار می دهد از نظر مدت زمان و هزینه و دشواری پذیرش در دانشگاه های برتر جهان بسیار چالش برانگیز می باشد و حتی دانشجویان با گذراندن چند سال ابتدایی مباحث علوم پایه تحصیلی، شغل پاره وقتی را برای خود باید بدست بیاورند.

در رشته های علوم پایه دانشگاه های معتبری در جهان و ایران وجود دارند که رشته های علوم پایه را به خوبی تحت پوشش خود دارند که از این دانشگاه ها و موسسات برتر علوم پایه می توان به دانشگاه علوم پایه آکسفورد، دانشگاه علوم پایه کمبریج، دانشگاه علوم پایه و فناوری فدرال زوریخ، سازمان بین المللی تحقیقات هسته ای سرن اروپا، دانشگاه تهران و دانشکده علوم (پردیس علوم) دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتی و دانشکده علوم و فناوری بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و دانشکده پزشکی بهشتی اشاره نمود.

دانشجویانی که در علوم پایه تحصیل می کنند با گذراندن حداقل 4 سال علوم پایه تحصیلی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا در مراکزی مثل شرکت های دانش بنیان، موزه های تاریخ طبیعی، صنایع شیلات، سازمان های محافظت از محیط زیست، مراکز کشاورزی، کارخانه های داروسازی، پتروشیمی، دانشگاه ها می توانند مشغول به کار شوند.

در تهران کلیه معلمان علوم پایه تحصیلی در مقاطع تحصیلی ابتدایی، هفتم، هشتم، نهم با تحولات کتابهای درسی جدید مخصوصا روی کتاب های درسی علوم پایه ای مثل کتاب های رشته انسانی، دانش‌آموزان و کودکان را به صورت یکپارچه با اهداف آموزش و تعریف علوم پایه در حیطه های کسب مهارت‌های علمی و نگرش‌های ضروری مبتنی بر مراحل حل مسئله و الگوی های خلاقیت انسانی، آشنا می کنند.

یکی از منابع علوم پایه، کتاب کاربرد کامپیوتر در علوم پایه و مهندسی هنر برنامه ‌نویسی به نویسندگی شمس‌الله قنبری می باشد که تعریف سخت افزار و نرم افزار، مبانی برنامه نویسی، قواعد برنامه نویسی پاسکال را شامل می شود.