کارآموزی

مسلما تاکنون افراد جویای کار زیادی پیرامون خود دیده اید یا ممکن است خود شما یکی از این افراد باشید یا آگهی های استخدام را مطالعه کرده اید. بدون شک یکی از واژه هایی که به آن برخورد کرده اید واژه کارآموز یا دوره های کارآموزی بوده است. دانشجویان رشته های مختلف نیز بارها این واژه را مسئولین آموزشی یا سایر دانشجویان شنیده اند. ما اینجاییم تا مفهوم این واژه ها و سایر واژه هایی که ممکن است به گوشتان بخورد را برای شما توضیح دهیم.

کارآموزی چیست؟

اگر بخواهیم از مفهوم کارآموزی (internship) سخن بگوییم همانطور که از اسمش پیداست، کارآموزی فرایندی است که به آموزش کار می پردازد. تعریف جامع را می توان این گونه بیان نمود: سیستم آموزشی که با به کارگیری تجربه فعالیت عملی، کارآموزان  را با مهارت های لازم و ضروری برای برعهده گرفتن شغل خاص، آشنا می سازد.

در این دوره آموزشی کارآموز که فردی جویای مهارت است، به طور موقت در محل کار به منظور یادگیری و آموزش، تحت نظر سرپرست یا مربی کارآموزی به فعالیت می پردازد. در حین دوره با مهارت های مورد نیاز، محیط و فضای محل کار آینده آشنا شده و تجربه اندوزی می نماید.

تاریخچه کارآموزی

انسان از آغاز پيدايش كار و فعاليت كرده و براي ادامة زندگي ناگزير بوده كه تلاش و كوشش كند. تا انسان در روي زمين هست و زندگي ادامه دارد، فعاليت و كار اساس و بقاي اين روند خواهد بود. شاید نتوان تاریخچه درست و دقیقی برای کار و کارآموزی بیان کرد.

آنچه که عیان است این مسئله است که وقتی که اولین فعالیت انسانی به عنوان کار شناخته شد به طبع به دنبال آن، این فعالیت را به فرد دیگری آموزش داده شده است، با این توصیف می توان تاریخچه کار و کارآموزی را به پیدایش بشر و پیدایش کار و فعالیت گره زد.

چرا کارآموزی؟

شما هم حتما آگهی های مربوط به استخدام را در روزنامه ها یا سایر منابع اطلاع رسانی مشاهده کردید. به جرات می توان گفت در تمامی آگهی ها داشتن سابقه و تجربه از شروط مهم برای استخدام ذکر می شود. حالا به این پرسش پاسخ دهیم که دانشجوی فارغ التحصیل چگونه تجربه و سابقه کاری داشته باشد؟

پاسخ آن ساده است. گذراندن دوره های کارآموزی تا حدود زیادی به کارآموز در کسب تجربه و سابقه کمک می کند. شما وقتی وارد محیط کاری می شوید با فضا و محیط کاری آشنا می شوید و از روابط حاکم بر فضای سازمان آگاهی پیدا می کنید و رزومه کاری خود را تقویت می کنید.

اگر قبلا آموزش آکادمیک داشته اید، آموخته های خود را به صورت عملی به کار می گیرید و به این ترتیب پیوندی میان آموزش آکادمیک و آموزش عملی و تجربی رقم می خورد. با ابعاد و چالش های شغل آینده آشنا می شوید و با کسب آگاهی کافی از تمام جنبه های شغلی، خود را برای پذیرش شغل آماده می کنید.

زمانی که سرپرستی و مربیگری شما برعهده فردی با سابقه قرار می گیرد، می توانید از تجربه چندین و چند ساله وی استفاده کنید، با بهره گیری از این تجربه در موقعیت های واقعی تصمیم های درست بگیرد و عملکرد خوب و کارا داشته باشید. علاوه بر حضور سرپرست یا مربی، اگر کارآموز دیگری نیز همراه شماست، از تجارب وی نیز می توانید بهره بگیرید.

شاید یکی از مهم ترین مزایای کارآموزی را می توان محک علاقه در دانشجویان یا کارآموزان نسبت به آن رشته تحصیلی برشمرد. در نظر بگیرید که شما دانشجوی فارغ التحصیلی هستید که آموزش های تئوریک را دریافت کرده اید. حال نوبت آن است که وارد فضای کار شوید. شاید در اطرافیان با افرادی ارتباط داشته اید که علاقه ای به رشته تحصیلی خود نداشته است اما پس از آنکه وارد محیط کار شده اند، به شغل خود علاقه مند شده اند.

برعکس نتیجه فوق نیز حاصل می شود، اما آنچه که مهم است، محک واقعی دانش آموختگان و کارآموزان و علاقه آنان است. ممکن است فردی در طی دوره با گرایش های دیگری از کار آشنا شده و وارد آن حوزه شود یا برعکس مسیر دیگری در پیش گیرد.

در برخی از موارد، طبق توافق کارفرما و کارآموز، حقوقی برای کار آموز پرداخت می شود. به دلیل انکه کارآموز استخدام آن سازمان یا موسسه نیست، طبیعی است که مبلغ دریافتی کم و ناچیز باشد، اما همین مبلغ کم می تواند در ایجاد انگیزه بسیار موثر باشد.

اما مهم ترین مزایایی که یک کارآموز می تواند به دست آورد، دریافت پیشنهاد کاری از طرف موسسه یا سازمانی است که مشغول گذراندن دوره کارآموزی هستید. ممکن است مدیران سازمان پیوسته عملکرد شما را زیر نظر داشته باشند. اگر شما فردی علاقمند، خلاق و ماهر باشید طبیعی است که از سوی سازمان پیشنهاد ادامه همکاری را دریافت نماید، پس تمام توان خود را برای استفاده بهینه از این فرصت طلایی به کار ببرید.

چرا کارفرمایان نیاز به کارآموزان دارند؟

تا کنون در مورد اهمیت کار آموزی برای کار آموز سخن گفتیم. حال بپردازیم به آنکه چرا کارفرما یا سازمانی مسئولیت کارآموزی، نو آموزان را برعهده می گیرند.

در برخی از سازمان ها مانند سازمان های متبوع وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، سازمان ها موظف به پذیرش و آموزش کار آموزان هستند. برخی سازمان ها نیز با برعهده گرفتن آموزش کارآموزان رزومه سازمان یا رزومه فردی خود را تقویت کرده و در مواردی تشویقی دریافت می نمایند.

 اما انگیزه کارفرما از برگزاری دوره کارآموزی چیست؟ اغلب کارفرمایان و سازمان ها به دنبال شخصی هستند که نقش حمایتی در فعالیت ها را انجام دهد، فرد کارآموز که به دنبال یادگیری است فعالیت های مدنظر کارفرما را طبق خواسته وی انجام می دهد و در مقابل مهارت می آموزد. بنابراین با در اختیار داشتن نیروی کار رایگان( اغلب حقوق اندکی پرداخت می کنند) فعالیت های خود را پیش می برند.

فردی که تازه وارد سازمان می شود، ایده ها و خلاقیت های جدیدی به همراه دارد. چه بسا بسیاری از بروکراسی ها، دوباره کاری ها، ناکارایی ها به وسیله افراد خلاق و تازه کار برطرف شود. بنابراین به خاطر مزایایی که دوره کارآموزی برای طرفین دارد، این دوره را به یکی از شیرین ترین و طلایی ترین دوره های آموزشی تبدیل می کند.

تفاوت کارآموزی و کارورزی

کارآموزی و کارورزی! دو واژه ی مشابه اما با تفاوت هایی مهم هستند. کارورزان به مدت بیشتری مشغول آموزش هستند. دوره های کارورزی بین 12 تا 18 ماه طول می کشد، حال آنکه دوره کارآموزی کمتر از یکسال بوده و عموما به مدت 3-4 ماه به طول می انجامد. کارورزان پس از اتمام دوره آموزشی معمولا گواهی پایان دوره دریافت خواهند کرد.

تفاوت هایی که در کارآموزی و کارورزی وجود دارد بسته به نوع و می باشد. در برخی از رشته ها، کار آموز به صورت عملی به یادگیری می پردازد اما کارورز روش انجام کار و تئوری ها و مباحث علمی و دانشی را می اموزد. کارورزی روشی است که استاد راهنما مفاهیم را به کارورز منتقل می کند. کارورز صرفا با مشاهده کاری که در حال انجام است، با روش انجام کار آشنا شده و به معلومات خود می افزاید. معمولا کارورز کار انجام نمی دهد اما همراستا با استاد راهنما قدم به قدم با روش انجام کار آشنا می شود.  حال آنکه در رشته های دیگر چنین نیست و باید تفاوت های این دو دوره را در رشته ی مد نظر بررسی نمود.

کارآموزی یا کارورزی در دانشگاه های علوم پزشکی

کارآموزی و کارورزی در رشته های متبوع وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با سایر رشته ها و کارآموزی در رشته های تابع وزرات علوم، تحقیقات و فناوری است.

دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی کشور، در تمامی رشته ها مکلف به گذراندن دوره های کارآموزی هستند. این دوره ها  در اغلب رشته ها 16 واحد و در برخی از رشته ها مانند پرستاری و کاردرمانی بین 21 تا 24 می باشد که دانشجویان پس از فراگیری دروس تئوری یا حین یادگیری دروس تئوری پشت سر می گذرانند.

محل های کارآموزی بیمارستان ها، مراکز بهداشتی درمانی، کلینیک ها و پلی کلینیک ها و سایر مراکز ارائه خدمات بهداشتی درمانی است.

اغلب دانشجویان به غیر از دانشجویان رشته پزشکی و برخی از رشته های مربوط به توانبخشی، فقط دوره های کارآموزی را می گذرانند. در طی این دوره استاد یا مربی به همراه دانشجویان در فیلدهای آموزشی حضور داشته و روش های عملی و اجرایی کار را به کارآموزان می آموزد. هدف از تدوین دوره های کاراموزی در عرصه، کسب مهارت در انجام وظایفی است که در شرح هر یک از پرسنل وزرات بهداشت، درمان و آموزش پزشکی آورده شده است.

کارآموزان تمام وقت اغلب به عنوان کادر بیمارستان یا مرکز آموزشی قلمداد شده و طبق برنامه موظف به حضور در شیفت های عصر و شب و بعضا روزهای تعطیل می باشند.

کارآموزی و کارورزی در رشته پزشکی

کاراموزی و کارورزی مرحله سوم آموزش دانشجویان پزشکی است. دانشجویان پس از گذراندن دوره فیزیوپاتولوژی وارد دوره کاراموزی می گردند.

دوره کارآموزی به مدت 2 سال بوده و انتظار می رود که دانشجویان دانش کافی در مورد سبب شناسی، بیماریزایی، آسیب شناسی، تظاهرات بالینی، تاریخچه بالینی، پیشگیری را دارا باشند. مهارت های لازم در استدلال بالینی را بدست اورده و معاینات بالینی پایه در مورد ارگانهای مختلف بدن را بدرستی انجام دهند. در این دوره دانشجویان به همراه استاد بر بالین بیمار حاضر شده و توضیحات استاد را گوش فرا می دهند اما به تنهایی به درمان بیمار نمی پردازند.

پس از اتمام دوره کارآموزی و انجام ارزیابی های لازم و ضروری دانشجویان وارد دوره کارورزی می گردند. دورره کارورزی پزشکی عمومی 18 ماه می باشد. كارورز پس از آموختن علوم پزشكی و گذراندن یك دوره كارآموزی بالینی در تمام بخش های بیمارستانی، با استفاده  از اطلاعات پزشكی و قضاوت بالینی به طور مستقل در مواجهه با بیماران قرار می گیرد و با به كار بستن عملی تمام آموخته‌ها، به طور مستقیم با بیماران در تماس باشد و با انجام معاینه ‌های بالینی و دستور آزمایش های پاراكلینیك، به تشخیص رسیده، به درمان بیمار می پردازد.

کارآموزی رشته دندان پزشکی و داروسازی

طول مدت دوره کارآموزی رشته دندان پزشکی 18 ماه بوده و هدف از اين مرحله كسب تجربه، پرورش مهارت ها از طريق رويارويي مستقيم كارآموز با مسائل بهداشتي و درماني دهان و دندان و واگذار كردن مسئوليت امور سلامت دهان و دندان بیماران بر عهده كارآموز مي باشد.

در رشته دارو سازی نیز مانند رشته دانشجویان پس از قبولی در آزمون علوم پایه وارد دور دوم اموزشی خود می شوند و در کارآموزی عرصه 24 واحد درسی را در داروخانه های شهری، داروخانه های بیمارستانی و در صنعت پشت سر می گذارند.

کار آموزی در سایر رشته های علوم پزشکی

رشته های علوم آزمایشگاهی، هوشبری، رادیولوژی، بهداشت عمومی، بهداشت محیط، بهداشت حرفه ای، تغذیه، مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، فناوری اطلاعات سلامت، مامایی 16 واحد درسی کارآموزی را در دوره آموزشی خود دارند.

رشته ی پرستاری 21 واحد و رشته های کاردرمانی ، گفتار درمانی، شنوایی سنجی و اتاق عمل 24 واحد کارآموزی را در موسسات و مراکز آموزشی مربوطه تحت نظر استاد و مربی پشت سر می گذراند و در پایان دوره مورد ارزیابی قرار می گیرند.

کار آموزی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

طبق بررسی های تیم دیتاجو، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به دلیل آنکه رشته ها و شاخه های گسترده ای از علوم را تحت پوشش قرار می دهد بنابراین به دلیل گستردگی مطلب نمی توان در این مجال کوتاه تمام مطالب را جمع بندی نمود. آنچه که عیان است، این است که دوره های کارآموزی و کارورزی در رشته های متبوع وزارت علوم با دوره های کارآموزی و کارورزی در رشته های وزرات بهداشت و درمان متفاوت است. به دلیل ماهیت برخی از رشته های تابع این وزارت خانه طبیعی است که دوره های کارآموزی یا کارورزی جزو کوریکولوم آموزشی این رشته نباشد. با این حال برخی از رشته هایی که مانند رشته معماری، عمران، کشاورزی، حسابداری، کامپیوتر، وکالت و ... دوره های آموزشی در محیط کاری دارند.

کارآموزی رشته معماری

انچه که متمایز با رشته های علوم پزشکی است این است که در رشته های وزارت علوم و تحقیقات دوره های کارآموزی اغلب داوطلبانه می باشد. دانشجویان فرم درخواست معرفی دانشجو برای گذراندن دوره کارآموزی تکمیل می نمایند.

واحد ارتباط با صنعت دانشگاه مقدمات معرفی دانشجو به واحد مربوطه را به انجام می رساند. واحد های کارآموزی برای دانشجویان رشته معماری 240 ساعت( سه دوره 80 ساعته) برای دانشجویان کارشناسی و 360 ساعت برای دانشجویان کاردانی ناپیوسته در نظر گرفته می شود.

در انتهای هر دوره نیز گزارشی درباره محیط کار، دستگاه یا نرم افزار های مورد استفاده، نوع کاری که به دانشجو داده می شود، تهیه می گردد. همچنین ارائه عکس، نقشه، نمودار همراه با گزارش از انچه که دانشجو انجام داده است، ضروری می باشد.

کارآموزی رشته کامپیوتر

کارآموزی این رشته نیز مانند رشته معماری می باشد. واحد ارتباط با صنعت دانشجویان در گرایش های مختلف مانند گرایش نرم افزار، سخت افزار و... را به شرکت های کامیپوتری خواهان معرفی می کند. کارآموز پس از طی این دوره مطابق گزارش خواسته شده، اقدام به تهیه گزارش با توجه به فرمت مربوطه می کند. دوره کارآموزی در هر دو گرایش سخت افزار و نرم افزار برنامه نویسی ، 2 واحد می باشد.

کاراموزی در رشته عمران

کارآموزی در رشته عمران 1 واحد درسی بوده و عموما نیمسال پنجم به بعد ارائه می گردد. نکته قابل توجه این است که هر پروژه و شرکت گزارش کار مربوط به خود را داشته و دانشجو مانند فایل های نمونه اقدام به تهیه فایل گزارش می نماید.

کارآموزی وکالت

برای گرفتن پروانه وکالت دادگستری، متقاضیان باید ابتدا در آزمون وکالت شرکت کنند. این آزمون هرساله توسط کانون وکلای دادگستری برگزار می شود. پذیرفته شده آزمون و متقاضی پروانه بعد از ثبت نام، تکمیل پرونده و تصویب هیئت مدیره، جواز فعالیت کارآموزی را دریافت می کند. کارآموز مکلف است حداکثر ظرف ده روز از تاریخ اخذ مدارک، در دفتر وکیل سرپرست حاضر شده و پس از اخذ تایید گواهی وکیل سرپرست به کانون وکلای کشور ارائه دهد. تاریخ گواهی، به منزله شروع دوره است. از تاریخ شروع دوره، کارآموز موظف است هجده ماه تمام به فعالیت در دفتر وکیل سرپرست بپردازد. فعالیت هایی مانند کار در دادسرا، دادگاه، شعبه معاضدت مطالعه قوانین و متون حقوقی، انجام کارها و پیگیری پرونده های مرتبط با کارآموزی از جمله وظایف کارآموز می باشد.

کارآموز گزارش عملکرد خود را که حاوی حضور در جلسات دادگاه، سخنرانی و کارگاه آموزشی و دفتر است، در پایان هر سه ماه، به وکیل سرپرست ارائه می دهد. وکیل حقوقی سرپرست نیز باید پس از ملاحظه گزارش مذکور، حداکثر ظرف یک هفته، نظر خود را به کمیسیون اعلام می کند. حضور کارآموز، ماهانه در دو جلسه دادرسی مدنی و کیفری دادگاه ها، حداقل تکلیف است.

همچنین کارآموز بایستی کارآموز باید حداکثر ظرف سه ماه از شروع دوره ، هفت عنوان کار تحقیقی به کمیسیون پیشنهاد کند.

در پایان دوره نیز کارآموز باید مدارک کارنامه کارآموزی، گزارش ها و گواهی تسلیم کار تحقیقی را ظرف مدت 20 روز در اختیار کمیسیون قرار دهد. حداقل نمره قبولی معدل ۱۰ از ۲۰ است.

کارآموزی در رشته حسابداری

کارآموزی دانشجویان در مدت 45 روز کاری و به مدت 360 ساعت می باشد. درس کارآموزی در ترم های 3 و 4 دوره های کاردانی و کارشناسی ارائه می شود. همراه با درس کارآموزی حسابداری شما درس پروژه مالی حسابداری را نیز می توانید انجام دهید. کارآموزی حسابداری 3 واحد بوده و برای انتخاب این درس باید حداقل 50 واحد درسی را پشت سر گذاشته باشید. دانشجو درخواست معرفی کارآموزی را تکمیل نموده و آموزش در محیط شرکت یا کارخانه صورت می گیرد.

گزارش می تواند شامل بخش هایی مانند: نحوه تنظيم اسناد هزينه، نحوه كار رسيدگي اسناد، ثبت و صدور سند حسابداري، صورتهای مالی، آنالیز حسابها، اموال، تهیه صورت مغایرت بانکی و ... باشد.

کارآموزی در کشور های توسعه یافته

کشور های توسعه یافته و اروپایی که از قدرتمندان عرصه های مختلف مانند عرصه های پزشکی، مهندسی و صنعت، اقتصاد، کشاورزی و ... می تواند مقصد دانش آموختگان و علاقه مندان رشته های مختلف جهت کارآموزی باشد.

 يكي از هدف هاي مهم در برنامه هاي كارآموزي و كارورزي كه توسط برخي از كشورهاي توسعه يافته و مهاجر پذير به اجراء گذاشته مي شود جذب نيروي كار جوان و آماده سازي آنان براي حضور مثبت در بازار كار و اقتصاد كشورهاي مذبور است.

متقاضيان بين المللي درصورت كسب شرايط لازم از قبيل تطبيق مهارت با استاندارد هاي مورد نظر و دريافت گواهينامه هاي معتبر و همچنين آشنايي بيشتر با زبان رايج و فرهنگ كشور مذبور امكان حضور موفقيت آميز در آن كشور را تجربه خواهند كرد.

داشتن تحصيلات و سوابق كاري مرتبط با رشته هاي مورد نياز و همچنين آشنايي با زبان رايج در كشور پذيرنده كارآموز از شروط اساسي براي دريافت پذيرش كارآموزي يا كارورزي است.

کشور های صنعتی مانند آلمان، انگلیس، فرانسه و اتریش در این میان از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و مشتاقان زیادی در سراسر جهت خواهان حضور در این کشور ها به منظور آشنایی با سیستم آنها هستند. اغلب کارآموزان در کشور های اروپایی، دستمزد و حقوق دریافت می کنند و این خود یک مشوق مناسب به شمار می رود.

دوره های کارآموزی در کشور اتریش

وجود شرکت های متنوع مانند شرکت های مختلف صنایع، رشته های فنی مهندسی و پزشکی اتریش را به یکی از مهم ترین کشور هایی تبدیل کرده است که هر ساله متقاضیان بسیاری برای شرکت در دوره های کارآموزی دارد.

در صورت نشان دادن مهارت و توانایی خود، می توانید شانس استخدام را داشته و ویزای کار کشور اتریش را دریافت کنید.

دوره های کارآموزی در کشور آلمان

آلمان به عنوان اولین اقتصاد اروپا از جایگاه بسیار مهمی برای مشتاقان گذراندن دوره های کارموزی در آلمان دارد. دانش اموختگان رشته های الکترونیک، صنایع دیجیتال، مخابرات، خودروسازی و ... به المان به عنوان یکی از بهترین مقاصد برای کار فکر کنند.

دوره های کارآموزی در کشور انگلیس

شرایط دریافت ویزای کاری بدین صورت است که متقاضی می بایست بعد از آماده کردن مدارک تحصیلی خود در رشته ای که مایل به کارآموزی می باشد. بعد از آماده سازی مدارک تحصیلی و کاری ( در صورت وجود ) نوبت به ارائه مدرک زبان IELTS می رسد که برای ورود در بازار کار کشور انگلستان نیاز به مدرک زبان آیلتس ۶٫۵ می باشد.

فرصت های ویژه کارآموزی در انگلستان ظرفیت محدودی دارد و طول این دوره ها نیز بسته به شرایط افراد و کارفرما از ۶ ماه تا ۱ سال می باشد که بعد از طول این دوره در صورت توافق متقاضی و کارفرما، شانس استخدام در کار مربوطه وجود خواهد داشت.

کارآموزی در ایران

سال گذشته، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سامانه ملی کارآموزی رونمایی کرد. این سامانه با در اختیار داشتن 25513 واحد پذیرنده کارآموز و تحت پوشش قرار دادن 2635 دانشگاه، 214281 کارآموز را در سرتاسر کشور در دوره های آموزشی مختلف و در 981 رشته، بزرگترین سامانه کارآموزی در کشور به شمار می رود.

در این سامانه، مراحلی از قبیل: ثبت نام دانشجو، تایید کارآموز از سوی مسئول دانشگاه، انتخاب محل کارآموزی توسط دانشجو، تایید کارآموز توسط واحد پذیرنده صورت می گیرد. سپس معرفی نامه دانشگاه به واحد پذیرنده صادر شده و دانشجو شروع به کارآموزی می نماید. در پایان دوره نیز فرم های نظر سنجی که بر روی سایت قرار دارد توسط دانشجو تکمیل شده و گواهی پایان دوره کارآموزی صادر می گردد.

همانطور که در مطالب فوق اشاره کردیم، دوره کارآموزی یک شانس طلایی برای شما به حساب می آید. این مهارت ها و سماجت شما است که می تواند کوله بار شما را در پایان این دوره سنگین کند. گاهی اوقات ممکن است که شما به عنوان یک کارآموز جدی نگرفته شوید، اما اگربه آینده شغلی خود و فرصت های شغلی که در پیش دارید بیندیشید تمام سختی های این دوره برای شما شیرین خواهد بود.